Şifalı Bitkiler – Havuç, Daucus carota

Diğer Adları:
Havuç, Möhre, Daucus carota L. Ssp.
Pürçüklü Sativus ARCANG.

Familyası:
Maydanozgillerden, Doldengewâchse, Apiaceae (Umbelliferae)

Drugları:
Havuç kökü; Dauci carotae radix otu
herba tohumu; dauci carotae fructus
Havucun kökü sebze olarak yemek ve salatası yapılır veya sade olarak yenir. Tohumlarının eter yağı ise aromaterapisinde veya natürel ilaç yapımında kullanılır.

Botanik:
Havuç yabani havucun terbiye edilmesiyle elde edilmiştir ve günümüzde sarı turunç kırmızı renkler başta olmak üzere çok çeşitli alt türevleri mevcuttur. Rahmetli babam 1966’da şehirden (Kayseri) getirdiği özel bir havuç tohumu ekmişti ve o sene morumsu, siyahımsı, kırmızı, lacivert ve turunç renklerden meydana gelen dalgalı renkte havuçlar elde etmiştik. Böyle havuçları bir daha görmek nasip olmadı. Başta Avrupa, Asya, Kuzey Amerika, Kuzey ve Güney Afrika başta olmak üzere dünyanın her bölgesinde yetiştirilir. Maydanozgillerin çiçeklerinin yapısı hemen hemen aynı olduğundan birbirinden ayırmak oldukça zordur. Havucun ortadaki ana çiçek demeti 15-20 çiçeğin bir araya gelmesi ile şemsiyenin ve 60 şemsiyeciğin bir araya gelmesi ile de şemsiye demetini oluştururlar. Şemsiyecikler ise biraz küçük olmaları nedeni ile de 8-10çiçek bir şemsiyecik ve 30 şemsiyecikte bir şemsiye demetini meydana getirir. Çiçek demetinin etrafını saran bir dizi taç yaprak, böcek, arı ve sinekleri kandırarak döllenmesini sağlamak içindir. Çünkü bu yapraklar UV-ışınlar yayarak böcekleri kendilerine çekerler. Kenardaki bir dizi taç yaprak beyaz renkte iken ortadakiler çiçeklerin grimsi beyaz renkte ve beş taç yapraktan meydana gelir ve daha da küçüktür. Şemsiye şeklindeki çiçeğin tam ortasına bir sinek veya küçük bir arı ve yahut da küçücük bir kelebek konmuş gibi ayrıca özel bir taç yaprağı mevcuttur. İşte bu havucu diğer maydanozgillerden ayırmamıza yeter. Yaprakları 2-3defa parçalanmış birleşik yapraklardan meydana gelir ve rozet yaprakları (alt yaprakları) oldukça büyüktür. Gövde yaprakları yukarı doğru çıktıkça küçülür. Havuç iki yıllık bir bitkidir ve birinci yıl sadece rozet yapraklarını açar. İkinci yıl ise boyu yetiştiği yöreye göre 1,5m’yi bulabilir ve çiçek açar. Tohumları (meyvesi) 2-3mm uzunluğunda, 1-2mm genişliğinde, üzerinde 5 ana çizgi bulunur ve bunun üzeri dikenlidir. Tohumları yarı küreye benzer ve diğer yarısını ise diğer tohum tamamlar ve ikisi birden bir üzeri dikenli küreye benzer. Havuç tohumlarının diğerlerinden üzerindeki dikenlerden dolayı ayırmak oldukça kolaydır. Havuç kökü iğ şeklinde, 20-70cm arasında sarı-turunç-kırmızı veya dalgalı renkli olabilir. Ağustos’tan Kasım’a kadar çıkarılan kökler yapraklarından ayrılır, yıkanır ve büyüklüğüne göre ayrıldıktan sonra fabrikalara, pazarlara gönderilir veya kış için depolanır.

Hasat zamanı:
Tohumları farklı zamanlarda olgunlaştığından Ağustos’tan Kasım’a kadar olgunlaşan tohumları sırasıyla toplanır, kurutulur ve dövülerek tohumları çıkarılır. Kökleri de olgunlaşmasına göre Ağustos’tan Kasım’a kadar sırası geldikçe sökülür, yıkanır ve pazarlanır, depolanır veya turşusu yapılır.

Birleşimi:
Köklerinin birleşimindeki maddeler önemine göre şöyledir;
a) β-Carotin (Provitamin A), Carotin-4,4-dipalmitat, E, B, B1, B2, C, K, P ve H vitaminleri ile likopin, Acetilkolin, Myristicin, Popairin (Popirin), poliasetilenlerden; Falcarinol (=Carotatoxin), Minerallerden; Seleni, Demir, Fosfor ve Kalsiyum içerir.
b) Tohumlarında %0,5-1,5 oranında eter yağı türevleri içerir. Bunların başında Bisabolen, Caryophyllen, p-Cymol, p-Cymen, Geraniol, Geranylacetat, Carvon, Carotal ve Daucol içer.

Tesir şekli:
Kökleri mide ve bağırsakları çalıştırıcı, gaz söktürücü, kabız-lığı önleyici, gözleri kuvvetlendirici, cildi güzelleştirici ve beyni çalıştırıcı özelliklere sahiptir.

Araştırmalar:
Dr.J.Warsama Jama, Rotterdam’da 55-95 yaşları arasında 5182 hastası üzerinde yaptığı deneylerde bunamaya (Demenz= Dement) karşı β-Caritinin (β-Karotin) etkili olduğu görülmüştür. Β-Karotin (Provitamin A) öğrenme, hafıza, kavrama, tanıma ve düşünmeyi kuvvetlendirici olduğu tespit edilmiştir. (NH.8.97.457) Almanya’da yapılan diğer araştırmada ise akciğer kanserini önlediği ispatlanmıştır. (Stern 18.94.70) β-Karotin güzellik ve A-vitamini diye de anılır. Çünkü bir yönden deriyi UV-ışınlarına karşı korurken diğer yönden doğal bir şekilde derinin esmerleşmesini (Almanların en büyük rahatsızlıklarından biride esmerleşmek=bronzlaşmak) sağlar. (NH.7.95.373)

Kullanılması:
a) Araştırmalara göre Tıp tarafından başta A-vitamini eksikliğine karşı havuç yenilmesi tavsiye edilmektedir. A vitaminin ise görmeyi kuvvetlendirici, deriyi güzelleştirici ve UV-A ve UV-B ışınlarına karşı koruyucu, kemikleri, saçları ve tırnakları kuvvetlendirici özelliklere sahiptir.

Açıklama:
a) Havucun sebze olarak taze ve sade veya salata ile yenirken mutlaka birkaç damla bitkisel yağ (zeytin yağı, ayçiçeği yağı) ilave edilmelidir. Çünkü havucun birleşimindeki β-Carotin bağırsaklar tarafından tamamen absorbe (emilme) olması ancak bu şekilde mümkündür. Aksi halde β-Carotinin ancak az bir kısmından istifade edebilir ve geri kalan asıl önemli kısmını dışarı atarız. Havuç deriyi güçlendirici, koruyucu ve esmerleştirici olan pigmentlerin çoğalmasını sağlar. Ba-ğışıklık sistemini (Immün) kuvvetlendirerek bulaşıcı hastalıklara karşı vücudun direncini artırır. Yukarıda belirtildiği gibi son zamanlarda yapılan araştırmalarda β-Carotinin beyin fonksiyonlarını; öğrenme, kavrama, düşünme, tanıma ve hafıza gibi özelliklerini kuvvetlendirdiği ve de bunamayı (Alzheimer) önlediği tespit edilmiştir. Bunama belirtisi olan kişilere veya beynin daha iyi çalışmasını isteyenlere öncelikle Gingko’yu sonra da Havucu tavsiye ederim. Β-Carotin bağırsaklarda veya karaciğerde A-vitaminine dönüşür. Şayet aşırı miktarda β-Carotin alınır ise A-vitaminine dönüşmeden fazlası dışarı atılır. Tabi natürel yani havuç yiyerek alınan β-Carotin ise şayet sentetik β-Carotin alınırsa fazlası baş ağrısı ve saç dökülmesine neden olur. Bu nedenle mümkünse çok mecbur kalmadıkça sentetik β-Carotin alınmamalıdır. β-Carotin insan vücudunda (özellikle de kanda) rasgele gezen ve serbest radikalleri yakalayarak zararsız hale getirir.
b) Havucun yaprak ve tohumlarındaki porphyrin hipofiz bezini uyararak cinsel organlardaki hormon üretimini artırır. Tohumlarında yapraklarına göre daha çok porphyrin içerir. Erkeklerin havuç tohumlarından çay yapıp içmelerinde cinsel güçlerini kuvvetlendirici, kadınların çayını içmelerini halinde ise ağrılı ve sancılı adet hallerini normale dönüştürür. Havuç tohumunun birleşimindeki alkaloitlerden dolayı kullanırken dikkat edilmeli ve hiçbir zaman aşırı dozajda ve uzun süre alınmamalıdır.

Çayı:
İki kahve kaşığı havuç tohumu demliğe konur ve üzerine 250-300ml kaynar su ilave edilir ve de 5-10dk demlenmeye bıraktıktan sonra içilebilir. Bu çay üçe ayrılarak sabah, öğle ve akşam içilebilir.

Havuç şurubu:
400-500gr havuç yıkanıp temizlendikten sonra makine ile (mikser) sıkılarak suyu çıkarılır ve bu suya iki yemek kaşığı Turhal şekeri ilave edildikten sonra kaynatılarak havuç suyu elde edilir ve soğumaya bırakılır. Bir başka kaba 400-500gr soğan varsa kırmızı soğan ince doğranır ve sıkılarak suyu çıkarılır ve buna iki yemek kaşığı bal ilave edilir ve de elde edilen soğan şurubu ile havuç şurubu karıştırılır. Elde edilen soğan-havuç şurubundan günde 5-6defa 1 yemek kaşığı alınır ise başta ve boğaz yutak iltihapları, bronşit, grip ve bulaşıcı hastalıklara karşı etkili olur.

Natürel ilaçları:
1) Floradix® Kronterblut Dragees (Salushaus) bu draje aşağıdaki bitkilerin kuru ekstrelerinden elde edilmiştir. 32mg Ispanak, 12mg Isırgan otu, 8mg Ayrık kökü, 10mg Kızıl yoğsun, 8mg alıç çiçek ve yaprak, 4mg Kantaron otu ve 20mg Kuşburnu kuru ekstreleri ile 640mg Demir ve 49mg Kobalt, 60gr Demir-II-glukonat 10mg C-vitamini, 10mg Nikotinasitamit, 0,5mg B1-vitamini, 1,5mg B2-vitamini ve B6-vitamini ve 2mg Fidasit içerir. Başta demir eksikliğine karşı kullanılır. Ameliyattan, kazadan ve doğumdan sonraki rahatsızlığa karşı kullanılır.
2) Floradix Kraüterblut-Saft (Salus) 100mg şurubun oluşumu şöyledir; 0,46gr esmer yosun, 0,46gr ısırgan otu, 0,23gr Ayrık kökü, 0,23gr Civanperçemi otu, 0,23gr rezene tohumu, 0,23gr Buğday çimeni, 0,23gr turunç kabuğu, 0,115g Melek otu kökü, 0115gr Atkuyruğu otu ve 0,115gr Ardıç kozalağı ekstreleri ile 1gr Buğday çimeni kuru ekstresi, 0,635gr B-vitamini+demir ile 5mg B1-vitamini, 5mg B2-vitamini, 5mg B6-vitamini, 6mg B12-vitamini ve 100mg C-vitamini içerir. Başta demir eksikliğine karşı örneğin kaza, ameliyat, doğum veya zayıflık nedeni ile ortaya çıkan kansızlığa kullanılır.

Yan tesirleri:
Havucun bilinen bir yan tesiri yoktur. Şayet sentetik (kim-yasal) β-Carotin aşırı miktarda alınır ise baş ağrısı ve saç dökülmesine neden olabilir.