Şifalı Bitkiler – Zakkum, Oleander, Nerium oleander

 

Ağu ağacı

Ağu çiçeği
Zıkkım ağacı
Zokkum ağacı

Familyası: Zakkumgillerden, Hundgiftgewaechse, Apocynaceae
Drugları: Zakkum yaprağı; Oleandri folium
Zakkum yaprakları tentür ve natürel ilaç yapımında kullanılır, fakat çayı içilmez, zira çok zehirlidir.

Giriş: Zakkumun yaprakları zeytin yaprağına benzediğinden zeytin ağacı anlamına gelen ve çalı anlamına gelen dendron kelimelerinden türemiş ve kısaca oleander ismini almıştır. Zakkumun bilinen bir bu türü vardır ve bundan da çeşitli kültür türleri üretilmiştir. Eskiden Akdeniz ülkelerinde çok az miktarda da olsa idrar söktürücü olarak kullanılmıştır. Eşek, at ve katır gibi hayvanlar için çok zehirli olduğundan eşek öldüren diye de anılır.

Botanik: Zakkum 2-6metre boyunda genellikle çalı, nadiren de ağaç şeklinde, kışın yapraklarını dökmeyen bir bitkidir. Vatanı doğu Akdeniz ülkeleri olan bitki günümüzde Avrupa, kuzey ve güney Amerika ve Asya’nın birçok yöresinde kültür bitkisi olarak yetiştirilmektedir. Yaprakları üçlü çember etrafında her biri 10-15cm uzunluğunda 1-3cm eninde, üst kısmı parlak, alt kısmı donuk yeşil renkli, mızrak şeklinde ve ucu sivricedir. Çiçekleri yarıya kadar koni şeklinde, yarıdan itibaren beş parçalı, her parça hafif üçgenimsi, kırmızı, pembe veya beyaz renklidir. Meyveleri fasulye kapçığı gibi 10-15cm uzunluğunda ve içi küçük tohumlarla doludur.

 

Yetiştirilmesi: Vatanı Türkiye olan bitki, Türkiye’nin sahile yakın yörelerinde yabani olarak yetişir. Diğer bölgelerde ise kişi dondan korumak için oturma odaları veya benzeri yerlere alınır.

 

Birleşiminde: Zakkum yapraklarındaki maddeleri önemine göre şöyle sıralayabiliriz;
a) Cardenolidglikozitler (kalbe etkili glikozitler) % 1-2 arasında olup bununda en önemli bileşiğini % 80’le oleandrin’den oluşur. Bundan başka desasetiloleandrin, 4’- asetiloleandrin, digitoxigenin, gitoxigenin, oleandrigenin, oleagenin, 16’-anhydrogitoxigenin, uzarigenin, adynerigenin ve adynerini sayabiliriz. Oleandrinin hidrolizi (suda çözülmesi) ile oleandrigenin ve oleandroz’a ayrılır.
b) Şeker türevlerinden (monosakkaritlerden); L-Oleandrozlar, d-diginozlar, d-digitalozlar, d-glikozlar, d-sarmentozlar ve gentiobiozlar
c) Flavonitler % 0,5 oranında olup başta; rutin, kâmpferol-3-O-rhamnoglikozit, quercetin, ve kâmpferoltürevleri içerir.
d) Triterpenlerden; Ursolasit ve oleanolasit en önemlileridir.

 

Araştırmalar: Zakkumla ilgili geniş çaplı bir araştırma yapılmamıştır.
1) Dört bitki ekstresinin karışımından oluşan damlanın orta derecedeki kalp zafiyetine karşı etkili olduğu Komisyon E tarafından beyan edilmiştir.
2) Dr. Özenin kansere karşı zakkumdan etkili bir ilaç elde ettiği iddiası hiç bir zaman bir klinik araştırmasına dayanmamaktadır. Bu doktordan başkada bu yönde iddialar ileri süren ve iddiasını ispatlayan bir ilim adamı çıkmamıştır. Daha ciddi bir araştırma yaptıktan sonra açıklama yapsalardı belki de daha iyi olurdu. Bu nedenle çok zehirli olan bu bitkinin kansere karşı kullanılması problemi daha da çıkılmaz hale getirir.

 

Tesir şekli: Kalbe etki edici ve idrar artırıcıdır.

Kullanılması:

a)    Üniversite kliniklerinde tedavi denemeleri ve araştırmalar yapılmamıştır. Bu nedenle bugünkü bilgilere göre 2. sınıf bir şifalı bitkidir.  Zakkum yerine göre daha etkili olan başka bitkiler kullanılmalıdır.

b)    Komisyon E tarafından yayınlanan monografide zakkumun kalp zafiyetine karşı sadece tek başına yetersiz olacağı ve ancak Adasoğanı, Keklik otu, İnci otu ve Zakkum ekstrelerinden oluşun damlanın etkili olacağı beyan edilmiştir. Fakat kalp rahatsızlıklarına karşı Gökçek İksiri Alıç, Oğulotu ve Aslan otu preparatları daha uygundur.

 

Açıklama: Birleşimindeki maddeler Yüksük otunun birleşimindeki maddelere çok benzer ve oldukça zehirlidir. Bu nedenle natürel ilaç veya tentürü kullanılır, fakat asla çayı içilmez. Zakkumlu ilaçlarda uzun süre kullanıldığında vücutta yoğunlaşarak (kumulieren) zehirlenmeye neden olur. Bu nedenle dozajını iyi ayarlamak gerekir.

Homeopati’de: Zakkum yapraklarından 20gr bir şişeye konur ve üzerine %70’lik 80mg Alkol ilave edilerek 4-6hafta bekledikten sonra süzülerek Homeopati’de<<Oleander>ismi ile anılan tentür elde edilir. bu tentürden günde 3-5defa 3-5damla 4-6hafta süreyle alınır.

 

Hastalığın belirtileri (semptom):

1)    El ve ayaklarda soğuk, yüz soluk ve anlamsız bakışlar

2)    Sulu, kabarcıklı, kaşıntılı ve yakıcı ekzema genellikle kulak ve kafalarda

3)    Elbiselerin sürtünmesi nedeni ile ense ve apış arasında kızarıklık

4)    Eşyayı çift görme ve gözde yabancı madde varmış gibi duygu

5)    Karın ağrısı ve pis kokulu geğirme, istek dışı ani sarımsı gaita

6)    Bazen kabız, bazen ishal olma hali

7)    Nabız sabahları yavaş ve zayıf, akşamları hızlı ve dolu

8)    Uzuvlarda felçli gibi dermansızlık

9)    Üzgün ve kendine güveni yok ise

Bu gibi hallerde günde 3-5defa 3-5damla Zakkum tentürü alınır.

 

Zakkum yağı: Zakkum yapraklarından 20-30gr bir şişeye konur ve

Üzerine 70-80ml Zeytinyağı ilave edilerek 4-5hafta beklettikten sonra süzülerek Zakkum yağı elde edilir. Bu yağ kaşıntılı, kabarcıklı, sulu ekzemaya ve uyuza karşı kullanılır.

 

Natürel ilaçları:

Miroton Lösung/Dragees (Minden) 100gr damlada; 5000MSE Keklik otu, 3125MSE İnci otu, 5000MSE Zakkum yağı,

1)    5000MSE Adasoğanı ekstresi içerir. (1gr=35damla=181MSE) Bu damla kan dolaşımı zafiyeti, kalp zafiyeti ve fonksiyon bozukluklarına karşı kullanılır.

2)    Corosalbe (Fides) 100gr merhemde; 1gr Keklik otu, 1gr Zakkum yaprağı, 1gr İnci otu, 1gr Papatya çiçeği ve 8gr Nane ekstresi ile 0,33mcg (mikrogram) Apocyanum içerir. Sinirsel kalp rahatsızlıkları, kalbe batışlar ve hazımsızlık nedeni ile kalp rahatsızlığına karşı kullanılır.

 

Yan tesirleri: Zakkum çok zehirli olması nedeniyle mutlaka tarife uyulmalıdır. Eşek ve atlar için 15-20gr ve koyunlar için 1-5gr öldürücü olabilir. Zakkum zehirlenmesine karşı sülfür (kükürt) tentürü 1gram kükürt 1000 ml alkolle özel şekilde karıştırılarak tentür elde edilir. Tentürden günde 3-5defa 3-5damla alınır. Zehirlenen kişide dil ve yutak hissizleşir, nefes yollarında felç, şok, nabız yavaşlaması, nefes darlığı, el ve dudaklar morarır ve 2-3saat sora ölümle sonuçlanır. Gökçek İksiri ve alıç preparatları daha etkilidir.